پیام خوزستان - به گزارش آفتاب نو طارونه درخت نر در فصل بهار و هنگام گرده افشانی و لقاح گل‌های ماده از درخت جدا می‌شود. نخلداران نه فقط برای باروری نخلستان خود، راهی بازار محلی شادگان می‌شوند، بلکه عرق طارونه برای نوشیدنی‌های خنک و معطر را از همین بازار تهیه می‌کنند.
پاتوق نخلداران خرما، رطب، خارک، شیره‌خرما، پنیرخرما، چیپس خرما، قهوه هسته خرما، سبدهای حصیری و انواع صنایع دستی حصیری محصولات نام آشنای درخت نخل است.
شاید نام طارونه و عرق طارونه کمتر شنیده شده باشد. طارونه، شکوفه‌های نخل در اول فصل بهار است که درون یک غلاف چوبی قرار دارد. محلی‌ها به زبان عربی به آن «طلع» یا «مای لگاح» می‌گویند و اهل بم کرمان آن را به «کوریشکو» می‌شناسند. برای بارور شدن نخل ماده باید به طریقی گرده درخت نر روی درخت ماده بنشیند، اما به دلیل غلاف چوبی این امر به خودی خود دشوار است و بنابراین این عمل به صورت دستی انجام و درختان ماده بارو می‌شوند.
«حسن‌ناصر» رئیس میراث فرهنگی شهرستان شوش که پیش از این رئیس میراث فرهنگی شادگان بوده است به همشهری می‌گوید: «شادگان به دلیل داشتن ارقام متنوع و با کیفیت نخل، بازار محلی برای فروش طارونه دارد که این روزها پر جنب و جوش و پاتوق نخلداران است. علاوه بر نخلدارن مردم شهرهای دور و نزدیک هم مشتری این بازار هستند. معمولا در جنوب کشور در حیاط هر خانه یک درخت نخل هست.»
آیین سنتی، راهی برای اشتغالزایی رئیس میراث فرهنگی شهرستان شوش در توضیح بیشتر داد و ستد طارونه در بازار محلی شادگان می‌گوید: «غلاف چوبی طارونه بریده می‌شود. دانه‌های طارونه حاوی پودری است که روی شکوفه‌های نخل پاشیده می‌شود. هر دانه طارونه بین 7 تا 15 درخت نخل را بارور می‌کند. دانه‌ها به صورت 3 تایی فروخته می‌شود.»
اما آنچه بازار محلی شادگان را رونق بخشیده، محصولات جانبی مورد استفاده از طارونه است. حسن ناصر در ادامه می‌گوید: «دانه‌های طارونه و پودر آن جزو گیاهان دارویی دسته‌بندی شده‌است و کیلویی 7 تا 10 میلیون قیمت دارد. نخلداران از گذشته دانه‌های طارونه را در آب می‌ریختند و شربت گوارا نوش جان می‌کردند. عرق طارونه هم با نوشیدنی‌های خنک مثل خاکشیر مخلوط می‌شود و یک نوشیدنی پر طرفدار است. عرق طارونه را شبیه گلاب در نظر بگیرید تا بتوانید عطر و طعم بی‌نظیر و خواص را آن تصور کنید.»
تهیه عرق تارونه یک رسم و آیین سنتی در خوزستان است که همچنان در کارگاه‌های خانگی انجام می‌شود. تهیه و فروش پودر طارونه در بسته‌بندی‌های مناسب مهمانی‌ها و همچنین عرق تارونه یک کسب و کار محلی برای اهالی شادگان شده که مشتری خارجی هم دارد.
پودر طارونه در فریزر نگهداری و در طول سال از آن استفاده می‌شود. عرق خوش طعم و عطر طارونه طبیعتی گرم و انواع ویتامین‌های مورد نیاز بدن، منیزیم، روی، کلسیم و آهن را دارد.

در مسیر ثبت ملی کارشناس میراث فرهنگی خوزستان معتقد است با وجود اشتغالزایی برای شادگانی‌ها هنوز هم محصولات طارونه به شکل سنتی تهیه می‌شود. حسن ناصر می‌افزاید: «بعد از برندینگ و اشتغال مستقیم 150 نفر در کسب و کار محصولات طارونه، باید پیگیر ثبت ملی باشیم. طارونه می‌تواند مثل حصیر شادگان آوازه جهانی پیدا کند. مطالعات برای تکمیل پرونده ثبت ملی تارونه در دست انجام است.»
عرق طارونه، عصاره‌ای از سنت، طبیعت و فرهنگ جنوب مای لگاح یا عرق طارونه، یکی از فرآورده‌های اصیل و ارزشمند جنوب ایران است که در فصل بهار و هم‌زمان با باروری یا «لقاح» شکوفه‌های نخل ـ موسوم به «طلعه» ـ تهیه می‌شود. فصلی که اوج شکوفایی طبیعت و آغاز زندگی دوباره نخلستان‌هاست.
قاسم آل‌کثیر، فعال میراث فرهنگی خوزستان در توضیح این آیین به همشهری می گوید: «فرآیند تهیه مای لگاح ریشه در سنت‌های دیرینه مردم منطقه دارد. در این فرآیند ابتدا غلاف‌های باکیفیت گل نخلِ نَر (فحل) با دقت انتخاب می‌شوند. پس از شست‌وشوی دقیق، این غلاف‌ها خرد شده و در دیگ مخصوص تقطیر قرار می‌گیرند. این دیگ بر روی حرارت قرار گرفته و بخار حاصل از آن، از طریق لوله‌ای به ظرف شیشه‌ای درون آب منتقل می‌شود، جایی که عصاره حاصل ـ یعنی مای لگاح ـ به‌تدریج جمع‌آوری می‌شود. این روش کاملاً سنتی بوده و اغلب در بطری‌های یک و نیم لیتری بسته‌بندی می‌شود.»
او ادامه می دهد: «عرق طارونه کاربردهای متعددی دارد. از آن برای تهیه شربتی خوش‌عطر و گوارا استفاده می‌شود که با نام همین محصول شناخته می‌شود. همچنین بسیاری از خانواده‌های جنوبی برای طعم‌دار کردن آب آشامیدنی، آن را به آب سردکن‌ها، کلمن یا پارچ آب اضافه می‌کنند. ترکیبی ساده اما خوش‌طعم و معطر که هوای گرم جنوب را قابل‌تحمل‌تر می‌کند.»
شهرستان شادگان در استان خوزستان به‌واسطه داشتن بیش از 4 میلیون نفر نخل، به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید مای لگاح در کشور شناخته می‌شود. این محصول، نماد زندگی کشاورزی و نخل‌داری در منطقه است و بخشی از هویت فرهنگی مردم جنوب به شمار می‌آید.
سوغاتی با عطر خاطره‌ها طارونه به عنوان یکی از سوغات‌های خاص خوزستان، جایگاه ویژه‌ای در میان گردشگران دارد. ال کثیر می گوید «مسافران جنوب، با خرید این عرق معطر، تکه‌ای از فرهنگ و طبیعت بومی را با خود به خانه می‌برند. این محصول نوشیدنی‌ای خوش‌طعم است و حامل روایتی از کار و تلاش نخل‌داران، آیین‌های کشاورزی و ارتباط دیرینه مردم با نخلستان‌هاست.»
او تاکید می کند که در شرایطی که توسعه گردشگری فرهنگی و بوم‌گردی در اولویت قرار دارد، معرفی و عرضه محصولاتی چون مای لگاح می‌تواند به جذب گردشگران، احیای سنت‌های بومی و ایجاد اشتغال در مناطق نخل‌خیز کمک شایانی کند. ال کثیر یادور می شود: «همچنین در سالهای اخیر برخی مکان‌های گردشگری آبادان ازجمله مجموعه‌ی آقای حاج عبدالله و کافه‌های برند شهر اهواز جمله عمارت تاریخی خانه‌ی ماپار، کافه شیخا و … این نوشیدنی را به منوی اصلی خود اضافه کرده‌اند.»
منبع خبر: همشـهری
آخرین اخبار ورزشی را در جامعه ورزشی آفتاب نو بخوانید.
سریال «پایتخت»: سرگرمی ملی یا پروژه تخریب فرهنگی؟ صداوسیما؛ همراه یا مخالف پویش‌های ملی؟ تلفات جاده‌ای؛ ضرورت آموزش و رعایت قوانین برای حفظ جمعیت فعال مارمولک‌بازی ساسی؛ تهدیدی خاموش برای نسل جوان بحران سرقت در ایران: ناامیدی شهروندان از عملکرد قانون